Τα δημοσιονομικά βάσανα της Ελλάδας και η Ευρώπη

Τα δημοσιονομικά βάσανα της Ελλάδας και η Ευρώπη: "

Μπορεί οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και οι παγκόσμιες αγορές να συγκλονίζονται από τις κερδοσκοπικές επιθέσεις στους λεγόμενους ‘αδύναμους κρίκους’ της Ευρωζώνης και εν τέλει στο ίδιο το ευρώ, αν όμως οι ανησυχίες για το δημόσιο χρέος των ‘αδύναμων κρίκων’ ενισχυθούν και η Ελλάδα δυσκολευτεί στην αναχρηματοδότηση του χρέους της, οι Ευρωπαίοι σχεδιαστές πολιτικής θα έχουν διάφορες επιλογές για να τη βοηθήσουν να τα βγάλει πέρα.

Αυτό βεβαίως ακόμη και σήμερα δεν συζητείται δημοσίως γιατί η παροχή οικονομικής βοήθειας στην Ελλάδα θα αποτελέσει μαύρο ορόσημο για το κοινό νόμισμα – μια παραδοχή ότι οι κανόνες προϋπολογισμού της Ε.Ε. που σχεδιάστηκαν για να διατηρήσουν σταθερό το ευρώ έχουν αποδειχτεί εντελώς ακατάλληλοι.

Το κόστος δανεισμού του ελληνικού δημοσίου έχει αυξηθεί δραστικά τους τελευταίους μήνες εξαιτίας των ανησυχιών των αγορών ότι η χώρα δεν μπορεί να διαχειριστεί το διαρκώς ογκούμενο δημοσιονομικό έλλειμμά της που πέρσι έφτασε στο 13% του ΑΕΠ – δηλαδή πολύ πέρα από το όριο του 3% της Ευρωζώνης. Η Ελλάδα πρόκειται να δοκιμαστεί σκληρά ιδίως την άνοιξη, όπου θα πρέπει να συγκεντρώσει 23 δις ευρώ, ποσό που καλύπτει κάτι παραπάνω από το 40% του προγραμματισμένου για φέτος δανεισμού του ελληνικού δημοσίου.

Προς το παρόν οι αξιωματούχοι της Ε.Ε. απορρίπτουν κάθε συζήτηση για ένα εγχείρημα διάσωσης της Ελλάδας. Αλλά αν τελικά τα πράγματα φτάσουν ως εκεί θα έχουν στη διάθεσή τους διάφορες επιλογές. Οι συνθήκες της Ε.Ε. επιτρέπουν την παροχή οικονομικής βοήθειας σε μια χώρα μέλος που αντιμετωπίζει ‘έκτακτες συνθήκες πέρα από τον έλεγχό της’. Στην παρούσα κρίση το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει μέχρι στιγμής χορηγήσει οικονομική βοήθεια σε τρεις χώρες της Ε.Ε. που όμως καμιά τους δεν ήταν στην Ευρωζώνη και τυχόν προσφυγή της Ελλάδας στο ΔΝΤ θα αποτελέσει μεγάλο πλήγμα για το κοινό νόμισμα. Γιατί τα προβλήματα της Ελλάδας αναδεικνύουν μια μακρόχρονη έλλειψη σε ό,τι αφορά τη διακυβέρνηση του ευρώ. Ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από τις χώρες να περιορίσουν τα ελλείμματά τους, έχει παρά ταύτα ελάχιστα εργαλεία στη διάθεσή της για να επιβάλει τις οδηγίες της αφού ο έλεγχος των εθνικών προϋπολογισμών παραμένει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών.

Η απευθείας παροχή οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα από την Ε.Ε. δεν είναι δυνατή αφού σύμφωνα με τις ευρωσυνθήκες, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες δεν επιτρέπεται να παράσχουν οικονομική βοήθεια στις χώρες. Αλλά όπως επισημαίνουν διπλωμάτες και εμπειρογνώμονες, δεν υπάρχουν αυστηροί κανόνες σε ό,τι αφορά τις επιμέρους κυβερνήσεις. Οι χώρες της Ευρωζώνης ναι μεν δεν μπορεί να υποχρεωθούν να αναλάβουν τα χρέη του δημόσιου δανεισμού ενός εταίρου τους, αλλά τίποτα δεν τις εμποδίζει να τον βοηθήσουν εθελοντικά.

Όπως επισημαίνουν διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες το πιο πιθανό σενάριο οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα ενδέχεται να αφορά ένα πακέτο στήριξης από τη Γερμανία και τη Γαλλία, που αποτελούν τις μεγαλύτερες και πιο σταθερές οικονομίες της Ευρωζώνης. Εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης δήλωσε πάντως πως το Βερολίνο είναι ‘απολύτως ξεκάθαρο’ στο ότι η Ελλάδα πρέπει να τα βγάλει πέρα μόνη της με τα προβλήματά της, ενώ Γάλλοι αξιωματούχοι έχουν πει κατ’  επανάληψη ότι δεν βλέπουν το ενδεχόμενο οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα.

Να σημειώσουμε ξανά ότι στις ευρωπαϊκές συνθήκες αναφέρεται ρητά πως η ομάδα μπορεί να παράσχει οικονομική συνδρομή σε μια χώρα αν υπάρχουν ‘εξαιρετικές περιστάσεις’, και πως ναι μεν η ρήτρα αυτή κατά κανόνα καλύπτει φυσικές καταστροφές, αλλά θεωρητικά μπορεί να επεκταθεί και να καλύψει μια σοβαρή χρηματοπιστωτική καταιγίδα.

«Κατ’ αρχήν τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. μπορούν να το αντιμετωπίσουν», δηλώνει ο Πολ ντε Γκρόιβε, καθηγητής οικονομικών στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Λόιβεν. «Δεν υπάρχει τίποτα στη συνθήκη που να τους απαγορεύει να το κάνουν». Ο ντε Γκρόιβε παρατηρεί ότι δεν υπάρχει ‘θεσμικό πλαίσιο’ για την παροχή βοήθειας προς τα κράτη μέλη και πως οι σχεδιαστές πολιτικής θα πρέπει να επινοήσουν μια ad hoc λύση. Μια δυνατή λύση, λέει,  μπορεί να είναι η έκδοση εγγυήσεων για το ελληνικό χρέος από τις μεγαλύτερες χώρες της Ευρωζώνης – κάτι ανάλογο με τα ομόλογα Μπράντι που δημιουργήθηκαν μετά την κρίση χρέους της Λατινικής Αμερικής στη δεκαετία του 1980.

Την προηγούμενη βδομάδα ο διευθυντής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος Καν είπε πως το Ταμείο είναι έτοιμο να βοηθήσει την Ελλάδα αν χρειαστεί, προσθέτοντας πάντως ότι κατανοεί πως η Ευρωζώνη μπορεί να θέλει να χειριστεί το θέμα μόνη της. Και πράγματι αξιωματούχοι των χωρών της Ε.Ε. και πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δηλώνουν ότι θα ήθελαν να αποφύγουν μια ενδεχόμενη προσφυγή της Ελλάδας για βοήθεια στο ΔΝΤ. Κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης το ΔΝΤ έχει παράσχει οικονομική βοήθεια στην Ουγγαρία, τη Λετονία και τη Ρουμανία, χώρες μέλη της ΕΕ αλλά όχι της Ευρωζώνης.  Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η ομάδα φοβάται ότι το ΔΝΤ μπορεί να ζητήσει από την Ελλάδα πιο χαλαρούς όρους από την Επιτροπή και τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., παρέχοντας στη χώρα μεγαλύτερη περίοδο χάριτος για τον περιορισμό του ελλείμματός της. Η συγκεκριμένη ανησυχία ανέκυψε την περασμένη άνοιξη όταν η Ε.Ε. και το ΔΝΤ χορήγησαν από κοινού στη Ρουμανία έκτακτο δάνειο. Η Επιτροπή είχε τότε προειδοποιήσει το ΔΝΤ ότι η Ρουμανία θα έπρεπε να ακολουθήσει τους κανόνες προϋπολογισμού της Ε.Ε..

Σύμφωνα με άλλες διπλωματικές πηγές, σε περίπτωση που η Γερμανία και η Γαλλία αποφασίσουν να παράσχουν οικονομική συνδρομή στην Ελλάδα μπορεί να ζητήσουν τη συμβολή και της Ιταλίας και την Ολλανδίας, δύο οικονομιών της Ευρωζώνης που έχουν τη δυνατότητα να βοηθήσουν ένα δοκιμαζόμενο μέλος. Η οικονομική βοήθεια μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, είτε να αφορά μια ευθείας παροχής μετρητών, είτε ένα δάνειο  συνδεδεμένο με τα προγράμματα δανεισμού άλλων κυβερνήσεων είτε ακόμα και της έκδοσης εγγυήσεων έναντι του ενδεχόμενου στάσης πληρωμών της Ελλάδας.

Ένα πακέτο άμεσης βοήθειας από τις χώρες αυτές προς την Ελλάδα θα μπορούσε να φτάνει ως τα 25 δις ευρώ, επισήμαιναν οι ίδιες πηγές. Η Ελλάδα εξέδωσε ομόλογα ύψους 8 δις δολαρίων στις 18 Ιανουαρίου σε μια πώληση που υπερκαλύφθηκε εντυπωσιακά. Αυτό θα έπρεπε να έχει καθησυχάσει τους επενδυτές, όμως τις ακόλουθες βδομάδας τα σπρεντ των ελληνικών ομολόγων και το κόστος ασφάλισης του χρέους της χώρας χτύπησαν πρωτοφανή υψηλά.

"

(Via Το Πρώτο Θέμα - Οικονομία - Επ.)