Η ακόλουθη περιγραφή των 48 πυκνών ωρών που προηγήθηκαν της πτώχευσης των Lehman Brothers προέρχεται από το νέο βιβλίο του πρώην υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Χένρι Πόλσον με τίτλο «Στο Χείλος».
Σάββατο, 13 Σεπτεμβρίου 2008
Νωρίς το πρωί του Σαββάτου έφυγα από το ξενοδοχείο Γουόλντορφ – Αστόρια του κεντρικού Μανχάταν και έσπευσα οδηγώντας μέσα από μια έρημη Παρκ Άβενιου στη FED της Νέας Υόρκης ακριβώς στις 7 το πρωί. Πήγα το ασανσέρ κι ανέβηκα στον 13ο όροφο όπου ο Τιμ Γκάιτνερ είχε δώσει εντολή να μου ετοιμάσουν ένα γραφείο ακριβώς κάτω από το δικό του. Τηλεφώνησα στον διευθύνοντα σύμβουλο της Bank of America Κεν Λιούις που μου είπε ότι μετά από ενδελεχή έρευνα τα στελέχη του κατέληξαν στην εκτίμηση ότι τα στοιχεία ενεργητικού των Lehman ήταν σε πολύ πιο προβληματική κατάσταση από ότι νόμιζαν το προηγούμενο απόγευμα. Γινόταν όλο και πιο προφανές ότι ο Λιούις δεν ήθελε όντως να αγοράσει τους Lehman.
Συνάντησα τον Τιμ στο γραφείο του για μια τηλεφωνική συνδιάσκεψη με την Barclays γύρω στις 8 το πρωί. Ο πρόεδρος της τράπεζας Μάρκους Άτζιους και ο διευθύνων σύμβουλος Τζον Βάρλεϊ μιλούσαν μαζί μας από το Λονδίνο ενώ ο πρόεδρος Μπομπ Ντάιμοντ ήταν στα κεντρικά γραφεία του Μανχάταν. Ο Βάρλεϊ είτε ότι εργάζονται σκληρά για μια συμφωνία, αλλά διατηρούσε σοβαρές επιφυλάξεις για ορισμένα από τα στοιχεία ενεργητικού των Lehman, προσθέτοντας ότι η Barclays θα έπρεπε να αφήσει εκτός συμφωνίας στοιχεία ενεργητικού αξίας 52 δις.
Είπα στον Βάρλεϊ να εστιάσει καταρχήν στα μεγαλύτερα προβλήματα – τα στοιχεία που θεωρούσε περισσότερα προβληματικά – και να μας πει τι έπρεπε να κάνουμε για να στηρίξουμε τη συμφωνία. Αν μας έδινε την καλύτερη προσφορά, πιστεύαμε ότι θα μπορούσαμε να ιδρύσουμε μια κοινοπραξία ιδιωτικών τραπεζών που θα χρηματοδοτούσε τα ανοίγματα των Lehman. Όσο μιλάγαμε οι ηγεσίες όλου σχεδόν του τραπεζικού συστήματος μαζεύονταν στο ισόγειο της FED.
Είχαμε προγραμματίσει μια συνάντηση με τους διευθύνοντες συμβούλους της Γουόλ Στριτ στις 9 το πρωί. Αλλά λίγο πριν τηλεφώνησε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος των Lehman Ντικ Φουλντ. Τον ενημέρωσα για την κάθε άλλο παρά ελπιδοφόρα συζήτησή μου με τον Λιούις και του είπα ότι ήταν πιο σημαντικό παρά ποτέ να συνεργαστεί τώρα με την Barclays. Εξέφρασε μεγάλη απογοήτευση, σχεδόν δυσπιστία, έναντι των ευρημάτων της Bank of America.
Μιλώντας με τους CEO προσπάθησα να είμαι εντελώς ανοιχτός. «Δουλεύουμε σκληρά για να πετύχουμε μια συναλλαγή και θέλουμε να ξέρουμε τις θέσεις σας», είπα. «Αν υπάρχει τρύπα στην κεφαλαιακή βάση η κυβέρνηση δεν μπορεί να την καλύψει. Επομένως τι θα κάνουμε σε αυτή την περίπτωση;».
Δεν μπορούσα να φανταστώ τι γινόταν μέσα στο μυαλό τους. Ήταν έξυπνοι και σκληροτράχηλοι επιχειρηματίες και βρίσκονταν σε δύσκολη κατάσταση. Τους ζητούσαμε να σώσουν έναν ανταγωνιστή βοηθώντας τη χρηματοδότηση της εξαγοράς του από έναν άλλον. Ο διευθύνων σύμβουλος της Morgan Stanley Τζον Μακ ζήτησε να μάθει γιατί η κυβέρνηση δεν μπορούσε να στηρίξει άλλη μια εξαγορά όπως είχε κάνει με τη διάσωση της Bear Sterns. Ο Τιμ έσπευσε να απορρίψει κάθε τέτοιο ενδεχόμενο. «Δεν το βλέπουμε», είπε. Ξεκαθάρισε ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα δεν μπορούσε να εγγυηθεί έναντι των προβληματικών στοιχείων ενεργητικού των Lehman.
Προς το απόγευμα οι διευθύνοντες σύμβουλοι συμφώνησαν να υποστηρίξουν καταρχήν μια πρόταση στη βάση της οποίας θα εξαιρούνταν από τη συμφωνία της Barclays μέρος του χαρτοφυλακίου των Lehman και θα υφίσταντο μεγάλες ζημιές οι κάτοχοι κοινών και προνομιούχων μετοχών. Για να προχωρήσει η εξαγορά, η Barclays ζητούσε το σύνολο των εταιρειών της Γουόλ Στριτ να συμφωνήσει στη χρηματοδότηση με 37 δις δολάρια ενός οχήματος ειδικού σκοπού που θα συγκέντρωνε τα προβληματικά στοιχεία ενεργητικού των Lehman.
Έφυγα από την FED της Νέας Υόρκης λίγο πριν τις 9 το βράδυ αισιόδοξος σχετικά με τις προοπτικές μιας συμφωνίας. Μετά από μια νύχτα χωρίς ύπνο, φτάνοντας στο ξενοδοχείο εξαντλημένος, πήγα στο μπάνιο και τράβηξα ένα κουτί με υπνωτικά χάπια που μου είχαν δώσει στην Ουάσιγκτον. Σαν Χριστιανός Επιστήμονας, δεν παίρνω φάρμακα αλλά τη συγκεκριμένη νύχτα χρειαζόμουν απελπισμένα ανάπαυση. Στάθηκα κάτω από το φως του μπάνιου κοιτώντας το μικρό χάπι στην παλάμη μου και στη συνέχεια το πέταξα, όπως και όλα τα άλλα χάπια στην τουαλέτα. Αποφάσισα να προσευχηθώ και να εμπιστευτώ μια Ανώτατη Δύναμη.
Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου 2008
Αποκοιμήθηκα με μια κάποια σχετική αισιοδοξία ότι μπορούσαμε να σώσουμε τους Lehman. Η συμφωνία της Barclays προχωρούσε και εκείνο το πρωί είχε προγραμματιστεί μια συνάντηση του διοικητικού συμβουλίου της στο Λονδίνο.
Ο Τιμ μίλησε με τον Ντάιαμοντ μετά τη συνάντηση του συμβουλίου της Barclays στις 7.15 το πρωί ώρα Νέας Υόρκης και ο Ντάιαμοντ είπε ότι η Barclays είχε προβλήματα με τις εποπτικές αρχές. Μετά από 45 λεπτά συνάντησα τον Τιμ στο γραφείο του για να συζητήσουμε με τους Ντάιαμοντ και Βάρλεϊ οι οποίοι μας είπαν ότι η Αρχή Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών της Βρετανίας (FSE) δεν ενέκρινε τη συμφωνία. Ένιωσα απόγνωση και οργή ακούγοντάς τους.
Τα πράγματα μας άφηναν πίσω τους. Πρώτη φορά ακούγαμε ότι οι εποπτικές αρχές της Βρετανίας μπορεί να μη στήριζαν τη συμφωνία. Η Barclays μας είχε διαβεβαιώσει ότι κρατούσαν επαφή με τις εποπτικές αρχές. Και τώρα μας έλεγαν ότι δεν κατανοούν τη θέση της FSE. Στις 10 το πρωί συναντήσαμε ξανά τους επικεφαλής των τραπεζών της Γουόλ Στριτ και τους είπαμε ότι το πράγμα είχε προσκρούσει σε ορισμένα προβλήματα με τις βρετανικές εποπτικές αρχές αλλά ότι εμείς θα συνεχίζαμε τη συνεργασία μαζί τους. Μας παρουσίασαν την πρόταση: είχαν αποδεχτεί να βάλουν πάνω από 30 δις δολάρια για να σώσουν τον ανταγωνιστή τους. Αν και η Barclays είχε παραμείνει δεσμευμένη στη συμφωνία, θα είχαμε το χρηματοπιστωτικό σύστημα ακέραιο.
Στις 11 γύρισα ξανά στο γραφείο μου και μίλησα στο τηλέφωνο με τον Βρετανό υπουργό Οικονομικών Άλιστερ Ντάρλινγκ που ζήτησε μια αναφορά για τους Lehman. Του είπα ότι είχαμε εκπλαγεί μαθαίνοντας ότι οι βρετανικές εποπτικές αρχές αρνήθηκαν να επικυρώσουν τη συμφωνία. Χωρίς κανένα απολογητικό ίχνος στη φωνή του, μου ξεκαθάρισε ότι δεν υπήρχε περίπτωση εξαγοράς των Lehman από την Barclays. Και χωρίς να υπεισέλθει σε άλλες λεπτομέρειες, πρόσθεσε ότι ζητούσαμε από την βρετανική κυβέρνηση να αναλάβει έναν πολύ μεγάλο κίνδυνο και πως δεν ήθελε να φορτώσει τα προβλήματά μας στους Βρετανούς φορολογούμενους.
Λίγο μετά τις 1 το μεσημέρι ο Τιμ Γκάιτνερ, ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κρις Κοξ κι εγώ συναντήσαμε ξανά τους επικεφαλής της Γουόλ Στριτ. Ήμουν απολύτως ειλικρινής. Η Barclays είχε κάνει πίσω και δεν υπήρχε πια αγοραστής για τους Lehman.
«Οι Βρετανοί μας πούλησαν», φώναξα, πιο πολύ με απόγνωση παρά με θυμό. Είμαι σίγουρος ότι οι βρετανικές εποπτικές αρχές είχαν σοβαρούς λόγους για να λάβουν αυτή την απόφαση και θα ήταν πιο σωστό και υπεύθυνο από πλευράς μου να δήλωνα ότι έχω εκπλαγεί και απογοητευτεί με την απόφαση των εποπτικών αρχών της Βρετανίας αλλά είχα εγκλωβιστεί στο συναίσθημα της στιγμής.
Επιστρέφοντας στο προσωρινό γραφείο μου στον 13ο όροφο ένα κύμα φόβου με κατέλαβε καθώς συνειδητοποιούσα όσα είχαμε μπροστά μας. Οι Lehman Brothers έσβηναν και τα προβλήματα της AIG έβγαιναν εκτός ελέγχου. Με τις Ηνωμένες Πολιτείες να βυθίζονται στην ύφεση, η κατάρρευση ενός μεγάλου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος θα είχε επιπτώσεις σε όλη τη χώρα – και πολύ πέρα από την Αμερική. Θα έπαιρνε χρόνια για να ανασηκωθούμε από τα συντρίμμια μιας τέτοιας καταστροφής.
Το Σαββατοκύριακο ήμουν σε επαγρύπνηση, αλλά τώρα έπεφτα. Ήξερα ότι έπρεπε να τηλεφωνήσω στη γυναίκα μου αλλά δεν ήθελε να το κάνω από τη γραμμή του γραφείου γιατί ήταν κι άλλοι μπροστά. Πήγα σε μια γωνία παραπέρα. Η Γουέντι είχε μόλις γυρίσει από την εκκλησία. Της μίλησα για την αναπόφευκτη κατάρρευση των Lehman και τα ζοφερά προβλήματα της AIG.
«Και τι θα γίνει αν το σύστημα καταρρεύσει;», τη ρώτησα. «Όλοι περιμένουν από μένα και εγώ δεν έχω λύση. Φοβάμαι».
Της ζήτησα να προσευχηθεί για μένα και τη χώρα και να με βοηθήσει να αντιμετωπίσω τον φόβο μου. Θυμήθηκε ένα στίχο από το δεύτερο βιβλίο του Τιμόθεου: «Ο Θεός να διώχνει το πνεύμα του φόβου, να μας δίνει το πνεύμα της ισχύος, της αγάπης και της σύνεσης».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου